Czym jest fundacja rodzinna?

Jeśli interesuje Cię temat fundacji rodzinnych skontaktuj się z nami: k.smaga@5e.legal lub 604 166 133

Fundacja rodzinna została wprowadzona ustawą z 26.01.2023 r., która weszła w życie 22 maja 2023 r.

Jest mechanizmem sukcesyjnym, a nie narzędziem optymalizacji podatkowej. Tylko fundacja rodzinna postrzegana i wykorzystywana we właściwy sposób, czyli jako element obliczonej na pokolenia sukcesji, umożliwi przetrwanie tej instytucji w polskim porządku prawnym, w zakładanym i pożądanym kształcie.

FR jest tworzona w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na ich rzecz. Świadczenie na rzecz beneficjenta definiuje się w możliwie szeroki sposób – przeniesienie na własność beneficjenta lub oddanie mu do korzystania pieniędzy, rzeczy lub praw (np. comiesięczne lub roczne świadczenia pieniężne, środki na sfinansowanie nauki, lokal w celach mieszkaniowych lub wypoczynkowych, sfinansowanie leczenia lub świadczeń rehabilitacyjnych, etc.). Świadczenie może również polegać na otrzymaniu przez beneficjenta mienia pozostałego po rozwiązaniu FR w naturze lub jego ekwiwalencie w pieniądzu. Świadczenie może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu, np. pod warunkiem ukończenia studiów, zawarcia związku małżeńskiego, ukończenia określonego wieku.

FR jest odrębnym podmiotem prawa – osobą prawną, podobnie jak choćby spółka z o.o.

FR jest atrakcyjnym narzędziem sukcesyjnym przede wszystkim dlatego, że majątek wniesiony do FR jest oderwany od zewnętrznych wpływów, tzn. na aktywa zgromadzone w FR nie mają wpływu ani beneficjenci i dotykające ich sytuacje życiowe, ani osoby trzecie, mogące wywierać wpływ na beneficjentów (wierzyciele beneficjentów, ich małżonkowie, konkubenci, itp.).

FR jest elastycznym instrumentem, przez który można urzeczywistnić dość precyzyjnie wolę fundatora w zakresie:

• kręgu beneficjentów,
• świadczeń na rzecz beneficjentów,
• celu i czasu trwania FR,
• zarządzania FR i nadzoru nad jej działalnością,
• zmian statutu,
• sposobu rozwiązania i przeznaczenia majątku FR po jej rozwiązaniu.

Dodając do powyższego dość korzystne opodatkowanie FR, zwłaszcza w tzw. zerowej grupie podatkowej w podatku od spadków i darowizn, tworzy się pozytywny obraz FR, jako długofalowego mechanizmu sukcesyjnego, odzwierciedlającego wolę fundatora, odpornego na nieoczekiwane oddziaływania zewnętrzne i opodatkowanego w akceptowalny sposób.

Role w fundacji rodzinnej – fundator i beneficjenci

Z FR związane są dwie kategorie osób:

fundator/fundatorzy:

• fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu FR w akcie założycielskim albo w testamencie; FR może być ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora, chyba że jest ustanawiana w testamencie, wówczas może mieć tylko jednego fundatora;
• fundator ustala statut FR oraz wnosi do fundacji mienie na pokrycie funduszu założycielskiego.
• fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej;

beneficjenci:

• beneficjentem może być osoba fizyczna, organizacja pożytku publicznego lub sam fundator;
• beneficjentów oraz sposób ich określenia w przyszłości określa wola fundatora, wyrażona w statucie;
• beneficjenci otrzymują świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienie po jej rozwiązaniu; określenie rodzaju świadczeń przysługujących beneficjentowi jest wyłączną i swobodną decyzją fundatora;
• beneficjenta umieszcza się na liście beneficjentów, którą prowadzi zarząd FR;
• fundator może zastrzec, że dobra przypadające małoletniemu beneficjentowi tytułem świadczeń na jego rzecz nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców; w takim przypadku fundator wyznacza zarządcę, a jeśli tego nie uczyni, zarząd sprawuje kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy;
• jak zostało to już powiedziane – świadczenie na rzecz beneficjanta może być uzależnione od warunku albo przyznane z zastrzeżeniem terminu;
• spełnienie świadczenia na rzecz beneficjenta nie może zagrażać wypłacalności fundacji wobec jej wierzycieli niebędących beneficjentami i każdorazowo jest uzależnione od bieżącej sytuacji finansowej fundacji rodzinnej; jeżeli ta sytuacja jest zła, wówczas świadczenie może zostać wstrzymane do czasu poprawy sytuacji finansowej FR;
• w przypadku braku możliwości zaspokojenia beneficjentów w pełnej wysokości, w związku ze zobowiązaniami wobec osób trzecich, zarząd FR dokona miarkowania świadczeń, tak aby nie pokrzywdzić żadnego z beneficjentów;
• w pierwszej kolejności FR zaspokaja roszczenia tych beneficjentów, wobec których fundatora obciąża obowiązek alimentacyjny;
• prawa i obowiązki beneficjenta są niezbywalne; może on jednak zbyć wierzytelność o spełnienia określonego świadczenia przypadającego mu od FR; beneficjent może zrzec się konkretnego przyznanego mu przez fundatora uprawnienia, natomiast zrzeczenie się wszystkich uprawnień przez beneficjenta jest równoznaczne ze zrzeczeniem się statusu beneficjenta;
• beneficjent, na rzecz którego fundacja rodzinna spełniła świadczenie wbrew przepisom prawa lub postanowieniom statutu jest obowiązany do jego zwrotu; członkowie zarządu FR, którzy ponoszą odpowiedzialność za spełnienie takiego świadczenia, odpowiadają za jego zwrot solidarnie z tym beneficjentem.

Majątek fundacji rodzinnej

Majątek FR pochodzi w pierwszej kolejności z funduszu założycielskiego wnoszonego przez fundatora. Wartości środków pieniężnych, rzeczy lub praw (wg. wartości rynkowej), wnoszonych jako fundusz założycielski, nie może być niższa niż 100 000 zł.

Fundacja rodzinna nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego.

W dalszej kolejności, majątek FR może pochodzić z darowizn i spadków dokonanych przez fundatora lub inne osoby (w tym beneficjentów) lub nabytego przez fundację.

Mienie wniesione przez fundatora albo osoby inne niż fundator zamieszcza się w spisie  mienia, ze wskazaniem osoby wnoszącej mienie oraz z określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników mienia. Fundator sporządza spis mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej, na pokrycie funduszu założycielskiego, natomiast zarząd FR aktualizuje spis mienia i odpowiada za aktualność tego spisu.

Mienie wniesione do FR w drodze darowizny albo spadku przez:

• fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo ‒ uważa się za wniesione przez fundatora;
• inne osoby – uważa się za wniesione przez fundację rodzinną.

Dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych określa się proporcję wartości mienia wniesionego do FR przez każdego z fundatorów lub przez fundację rodzinną. Proporcję tę określa się w części, w jakiej pozostaje wartość mienia wniesionego do FR przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i FR. Proporcję tę określa się każdorazowo w przypadku wniesienia mienia do fundacji rodzinnej.

Statut fundacji rodzinnej

Statut FR ustala fundator. Statut sporządza się w formie aktu notarialnego.

Obowiązkowa treść statutu FR zawiera:

• nazwę FR (nazwa fundacji rodzinnej może być dowolna, o ile nie wprowadza w błąd ani nie narusza praw osób trzecich i powinna zawierać oznaczenie „Fundacja Rodzinna”; dopuszczalne jest korzystanie ze skrótu F.R.; oznaczenia w nazwie „Fundacja Rodzinna” oraz skrótu „F.R.” może używać tylko fundacja rodzinna);
• siedzibę FR;
• szczegółowy cel FR;
• beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;
• zasady prowadzenia listy beneficjentów;
• zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;
• czas trwania FR, jeżeli jest oznaczony;
• wartość funduszu założycielskiego;
• zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów FR, a także zasady reprezentacji FR przez zarząd albo przez inne organy fundacji;
• podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu FR w organizacji;
• co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
• zasady zmiany statutu;
• przeznaczenie mienia FR po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem FR.

Statut może określać również inne sprawy, w tym (fakultatywna treść statutu FR):

• zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji;
• szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji;
• wytyczne fundatora dotyczące inwestowania majątku fundacji;
• przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych FR.

Zmiana statutu, dokonana zgodnie z jego postanowieniami, staje się skuteczna z chwilą wpisu do rejestru FR.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej i odpowiedzialność za zobowiązania

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w zakresie:

• zbywania mienia wniesionego do FR; fundacja nie może prowadzić działalności handlowej, polegającej na nabywaniu mienia w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, a także uczestnictwa w tych podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek beneficjentom oraz podmiotom, w których FR posiada udziały albo akcje lub uczestniczy jako wspólnik;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do FR, w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
• gospodarki leśnej.

Fundacja rodzinna posiada osobowość prawną, co oznacza, że odpowiada za własne zobowiązania (przez siebie zaciągnięte). Dodatkowo jednak FR odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed ustanowieniem fundacji. Ponadto, FR odpowiada za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe po ustanowieniu fundacji. W odniesieniu do obowiązku alimentacyjnego fundatora  powstałego po ustanowieniu fundacji, jest to odpowiedzialność subsydiarna, tzn. zachodzi w przypadku, gdy egzekucja z majątku fundatora okaże się bezskuteczna; wówczas uprawniony może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej.

W każdym jednak przypadku odpowiedzialność FR ogranicza się do wartości mienia wniesionego przez fundatora, według stanu z chwili wniesienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.

Powstanie fundacji rodzinnej i jej rola w organizacji

Utworzenie fundacji rodzinnej wiąże się z koniecznością:

• złożenia oświadczenia o ustanowieniu FR w akcie założycielskim lub w testamencie (w przypadku powołania FR w testamencie),
• ustalenia statutu,
• sporządzenia spisu mienia wnoszonego na pokrycie funduszu założycielskiego,
• ustanowienia organów fundacji, wymaganych przez ustawę albo statut,
• wniesienia funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych, w przypadku ustanowienia FR w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia FR w testamencie,
• wpisania FR do rejestru fundacji rodzinnych.

Akt założycielski FR i testament, który zawiera oświadczenie fundatora o ustanowieniu fundacji, sporządza się w formie aktu notarialnego.

Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Nazwa fundacji rodzinnej w organizacji zawiera dodatkowe oznaczenie „w organizacji”. FR w organizacji zarządza we własnym imieniu posiadanym majątkiem i zapewnia jego ochronę, w szczególności nabywa prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciąga zobowiązania, pozywa i jest pozywana. FR w organizacji jest reprezentowana przez fundatora lub pełnomocnika powołanego przez fundatora albo przez zarząd. Odpowiedzialność tych osób (fundatora, pełnomocnika powołanego przez fundatora albo zarząd) wobec fundacji rodzinnej ustaje z chwilą zatwierdzenia ich czynności uchwałą zarządu, a w przypadku czynności zarządu – z chwilą zatwierdzenia jego czynności, zgodnie z postanowieniami statutu. Fundacja rodzinna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych staje się fundacją rodzinną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków FR w organizacji.

Struktura fundacji rodzinnej

FR działa poprzez swoje organy, którymi są zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów.

Poza zgromadzeniem beneficjentów (które – co zrozumiałe – tworzą beneficjenci nie objęci jakąkolwiek kadencją), członkowie pozostałych organów pełnią swoje funkcje przez okres kadencji, liczonej w pełnych latach obrotowych, o ile statut nie stanowi inaczej.

Organy FR mogą zostać ukształtowane jako jednoosobowe lub wieloosobowe i są zorganizowane stosownie do woli fundatora wyrażonej w statucie.

Posiedzenia organu FR odbywają się – stosownie do postanowień statutu – w lokalu fundacji lub w innym miejscu. Posiedzenia takie mogą odbywać się również przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

Uchwały organu FR zapadają bezwzględną większością głosów, przy czym każdemu członkowi organu fundacji rodzinnej przysługuje jeden głos, chyba że statut stanowi inaczej. Głosowania są jawne; tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów FR, pociągnięcia ich do odpowiedzialności oraz w sprawach osobowych. Tajne głosowanie zarządza się ponadto na żądanie choćby jednego z członków organu.

W pewnych przypadkach ustawa wymaga do dokonania określonych czynności prawnych uchwały zgromadzenia beneficjentów (np. do uchwały o likwidacji FR). W takich sytuacjach czynność prawna dokonana bez takiej uchwały jest nieważna.

W innych sytuacjach, nie ustawa lecz statut może wymagać do dokonania określonej czynności prawnej zgody właściwego organu. Wówczas to, dokonanie takiej czynności bez wymaganej zgody nie powoduje nieważności czynności, lecz FR może pociągnąć do odpowiedzialności członków Zarządu za naruszenie statutu.

Zarząd

Członek zarządu FR powoływany jest i odwoływany przez fundatora, a po śmierci fundatora przez radę nadzorczą, jeżeli została ustanowiona. W przypadku śmierci fundatora i braku rady nadzorczej powołania i odwołania członka zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów. Statut może jednak tę kwestię uregulować odmiennie.

W przypadku gdy FR jest ustanawiana w testamencie, fundator określa w nim osobę albo osoby, które zostaną powołane do pełnienia funkcji członka albo członków pierwszego zarządu.

Członkiem zarządu nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa sprzedajności, przekupstwa, płatnej protekcji, nadużycia funkcji, jak również za przestępstwa przeciwko ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.

Członka zarządu – o ile statut stanowi inaczej – powołuje się na trzyletnią kadencję.  Członek zarządu może być powołany na kolejne kadencje.

Brak jest ograniczenia ilości członków zarządu – zarząd może składać się z jednego albo większej liczby członków.

Mandat członka zarządu wygasa z chwilą:

• upływu kadencji, na jaką został powołany;
• odwołania (członek zarządu może być odwołany w każdym czasie);
• śmierci;
• rezygnacji z pełnienia funkcji.

Do zadań zarządu należy:

• prowadzenie spraw FR oraz reprezentowanie jej;
• realizacja celów fundacji określonych w statucie;
• podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności FR;
• tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów;
• informowanie beneficjenta o przysługującym mu świadczeniu;
• spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi.

W przypadku gdy zarząd jest wieloosobowy, FR reprezentuje dwóch członków Zarządu działających łącznie, chyba że statut stanowi inaczej.

Członkowie Zarządu mogą pełnić swoje funkcje za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia.

Członek Zarządu przy wykonywaniu swoich obowiązków dokłada należytej staranności oraz postępuje w sposób lojalny wobec fundacji rodzinnej. Jest również obowiązany do zachowania w poufności informacji uzyskanych w związku z pełnioną funkcją, także po wygaśnięciu mandatu.

Rada nadzorcza

Rada nadzorcza nie jest obligatoryjnym organem FR – fundator może ją ustanowić w statucie. Jednakże, jeżeli liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób, wówczas ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.

Powołania i odwołania członków rady nadzorczej dokonuje fundator, a po śmierci fundatora – zgromadzenie beneficjentów. Fundator może w statucie odmiennie uregulować kwestie powołania członków rady nadzorczej. W przypadku gdy FR jest ustanawiana w testamencie, fundator może określić w nim osobę albo osoby, które zostaną powołane do pełnienia funkcji członka albo członków pierwszej rady nadzorczej.

Analogicznie, jak w przypadku zarządu, członkiem rady nadzorczej nie może być osoba prawomocnie skazana.

Nie ma ilościowego ograniczenia członków rady nadzorczej – może być to jedna albo więcej osób.

Członka rady nadzorczej powołuje się na pięcioletnią kadencję, chyba że statut stanowi inaczej. Członek rady nadzorczej może być powołany na kolejne kadencje.

Rada nadzorcza pełni funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie. Statut FR może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady przed dokonaniem określonej czynności.

Podobnie, jak w przypadku członków zarządu, członków rady nadzorczej obowiązuje nakaz starannego i lojalnego wobec FR działania oraz obowiązek poufności. Analogicznie również jak w przypadku zarządu, mandat członka rady nadzorczej wygasa z chwilą:

• upływu kadencji, na jaką został powołany;
• odwołania (członek rady może być odwołany w każdym czasie);
• śmierci;
• rezygnacji z pełnienia funkcji.

Członkowie rady nadzorczej mogą pełnić swoje funkcje odpłatnie lub nieodpłatnie.

Należy również zaznaczyć, że nie można pełnić jednocześnie funkcji członka zarządu i rady nadzorczej.

Zgromadzenie beneficjentów

Fundator w statucie ustanawia zgromadzenie beneficjentów, wskazując beneficjentów, którzy mają uprawnienie do uczestnictwa w zgromadzeniu. Mogą wiec istnieć beneficjenci, którzy nie będą uczestniczyli w zgromadzeniu beneficjentów.

Zgromadzenie beneficjentów to forum, na którym spotykają się beneficjenci, oceniają sytuację fundacji, kwitują jej władze oraz decydują o przekazanych zgromadzeniu do rozstrzygnięcia sprawach. Katalog tych spraw zależy od woli fundatora. Ustawa zastrzega do kompetencji zgromadzenia pewne minimum, tj.:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego FR za poprzedni rok obrotowy;
• udzielenie absolutorium członkom organów FR z wykonania przez nich obowiązków;
• podział lub pokrycie wyniku finansowego;
• wybór firmy audytorskiej, w przypadku gdy sprawozdanie finansowe podlega badaniu;
• podjęcie uchwały o rozwiązaniu fundacji.

Zgromadzenie beneficjentów jest zwoływane przez zarząd, a w szczególnych przypadkach oraz w sytuacjach określonych w statucie także przez beneficjentów lub inne organy.

Beneficjent może uczestniczyć w zgromadzeniu beneficjentów i wykonywać prawo głosu osobiście lub przez pełnomocnika.

Jeżeli statut nie zawiera odmiennych postanowień, zgromadzenie beneficjentów jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim głosów.

Rozwiązanie i likwidacja fundacji rodzinnej

Przypadki rozwiązania FR są następujące:

• gdy fundacja nie została zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych w terminie sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu, albo w przypadku gdy postanowienie sądu rejestrowego odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne; w opisywanych okolicznościach FR ulega rozwiązaniu z mowcy prawa;
• zaszły okoliczności wskazane w statucie, w szczególności upłynął okres, na jaki fundacja została powołana, zrealizowany został jej cel, brak jest możliwości dalszej realizacji tego celu lub jego realizacja wiąże się z nadmiernymi trudnościami lub niewspółmiernymi kosztami; rozwiązanie FR następuje na podstawie uchwały zarządu albo orzeczenia sądu rejestrowego;
• fundacja jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów; rozwiązanie FR następuje na podstawie orzeczenia sądu rejestrowego;
• z innych ważnych powodów kontynuowanie działalności fundacji rodzinnej jest niecelowe; rozwiązanie FR następuje na podstawie jednomyślnej uchwały zgromadzenia beneficjentów albo orzeczenia sądu rejestrowego;
• zakończone zostało postępowanie upadłościowe fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą.

Ponadto, fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu: i) jeżeli oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości FR lub sąd upadłościowy umorzył postępowanie, stwierdzając, że istnieją podstawy do rozwiązania FR bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego; ii) mimo wezwania sądu rejestrowego FR nie złożona rocznych sprawozdań finansowych za dwa kolejne lata obrotowe; iii) mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie zostały złożone wniosek o wpis do rejestru fundacji rodzinnych lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe; iv) nie został wniesiony fundusz założycielski w terminie dwóch lat od wpisania do rejestru fundacji rodzinnych ‒ w przypadku ustanowienia FR w testamencie. W powyższych przypadkach rozwiązanie fundacji następuje na podstawie orzeczenia sądu rejestrowego.

Rozwiązanie FR następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia fundacji z rejestru fundacji rodzinnych.

Likwidację prowadzi się pod nazwą fundacji rodzinnej z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.

W czasie likwidacji, przed spłaceniem wierzycieli innych niż beneficjenci, nie spełnia się świadczeń na rzecz beneficjentów.

Likwidatorem FR jest członek Zarządu albo osoba wyznaczona przez sąd rejestrowy.

Likwidator ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia.

Likwidator ma obowiązek zakończyć interesy bieżące FR, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania FR, spieniężyć lub podzielić jej majątek.

Jeżeli FR jest rozwiązywana za życia fundatora, fundator jest wyłącznie uprawnionym do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, chyba że statut stanowi inaczej, w szczególności określa beneficjentów uprawnionych do mienia w związku z rozwiązaniem FR.

W przypadku, gdy fundacja rodzinna ma więcej niż jednego fundatora, podział mienia w związku z rozwiązaniem FR jest dokonywany proporcjonalnie do wartości mienia wniesionego przez fundatora w stosunku do wartości mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów, chyba że statut stanowi inaczej.

W przypadku śmierci fundatora i braku beneficjenta uprawnionego do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem FR, mienie to przypada spadkobiercom fundatora.

Rejestr fundacji rodzinnych i audyt

Fundacja rodzinna podlega wpisowi do rejestru fundacji rodzinnych (dalej: Rejestr). Z chwila wpisu FR  nabywa osobowość prawną.

Rejestr prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Rejestr jest jawny – każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z Rejestru.

Fundacja rodzinna podlega audytowaniu. Audytu dokonuje firma audytorska albo zespół audytorów wyznaczone przez zgromadzenie beneficjentów. Audyt obejmuje zarządzanie aktywami FR, zaciąganie i spełnianie zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji.

W skład zespołu audytorów wchodzą biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny, którzy:

• są niezależni od danej fundacji rodzinnej;
• nie brali i nie biorą udziału w procesie podejmowania decyzji przez FR;
• nie świadczyli i nie świadczą czynności rewizji finansowej lub doradztwa na rzecz FR.

Audyt przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata, a w przypadku FR, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu, audyt przeprowadza się corocznie przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego.

Audyt kończy się sporządzeniem raportu, który przekazywany jest zarządowi; zarząd przedstawia raport radzie nadzorczej, a jeżeli nie została ustanowiona – zgromadzeniu beneficjentów, na najbliższym posiedzeniu.

Koszt założenia fundacji rodzinnej

Koszt założenia FR sprowadza się do trzech elementów:

• wynagrodzenie profesjonalnych doradców przy kształtowaniu założeń FR i tworzeniu statutu – uzależnione od nakładu pracy i umowy z fundatorem;
• opłaty notarialnej za akt założycielski lub testament ustanawiający FR (forma aktu notarialnego) – uzależniona od wysokości funduszu założycielskiego; przy minimalnym funduszu założycielskim (100 tys. zł) taksa notarialna wyniosłaby maksymalnie 1010 zł;
• opłaty od zgłoszenia FR do rejestru fundacji rodzinnych – 500 zł.